Umowa zlecenia a umowa o dzieło

Rozróżnienie umowy o dzieło i umowy zlecenia jest niezwykle istotne nie tylko na płaszczyźnie prawa cywilnego, ale również na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych. Niejednokrotnie zdarza się, że wykonanie zobowiązania w oparciu o umowę, która w nazwie została określona jako „umowa o dzieło” jest klasycznym przykładem świadczenia w oparciu o umowę zlecenia. Przyjrzyjmy się zatem cechom obu umów, które pozwolą nam je rozróżnić.

Cechy umowy zlecenia

W myśl art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Należy pamiętać, że istotą umowy zlecenia jest staranne działanie. Zleceniobiorca nie odpowiada za konkretny rezultat, a jedynie za swoje działania i zaniechania przy dokonywaniu określonej czynności prawnej. Choć przedmiot umowy zlecenia został określony w Kodeksie cywilnym dosyć enigmatycznie, to ta umowa oraz umowy do niej podobne (umowy o świadczenie usług) są bardzo rozpowszechnione w obrocie gospodarczym. Niezwykle często umową zlecenia posługują się również przedsiębiorcy, którzy nie chcą zatrudniać osób w oparciu o umowę o pracę, choć różnice pomiędzy umową zlecenia i umową o pracę z punktu widzenia regulacji przepisów prawa są znaczne.

Umowa zlecenia a ZUS

Ponadto bardzo ważną cechą charakterystyczną umowy zlecenia jest obowiązek świadczeń, które przysługują w ramach tej umowy. Umowa zlecenia bowiem podlega obowiązkowemu oskładkowaniu tj. od każdej umowy zlecenia należy odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę zdrowotną. Co więcej, od 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia stawa z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła wiele zmian w zakresie umów zlecenia. W myśl przedmiotowej ustawy m.in. od 2017 r. zawarcie umowy zlecenia wiąże się z obowiązkiem zapewnienia zleceniobiorcy minimalnego wynagrodzenia w wysokości 13 zł za godzinę. Ponadto obowiązkowe jest również ewidencjonowanie czasu pracy zleceniobiorców. Wzmożono także kontrole związane z zatrudnianiem osób w oparciu o umowy zlecenia. Należy zatem uważać, czy dana umowa zlecenia nie ma jednak cech umowy o pracę.

Cechy umowy o dzieło

Inaczej jest w przypadku umowy o dzieło. Spójrzmy najpierw na treść przepisu Kodeksu cywilnego, który dotyczy przedmiotu tej umowy (art. 627 kc):

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego rezultatu, który powinien być z góry określony w umowie poprzez swoje cechy i parametry np. długość, szerokość, wagę, kolorystykę itd. W przeciwieństwie zatem do umowy zlecenia, przy umowie o dzieło mamy do czynienia z jakimś finalnym, jednorazowym i sprawdzalnym rezultatem, który ma wyniknąć z wykonania umowy. Przedmiotem umowy o dzieło nie mogą więc być usługi, które mają charakter powtarzalny.

Umowa o dzieło a ZUS

Według stanu prawnego na dzień niniejszego artykułu (17 maja 2017 r.), wykonawca dzieła co do zasady nie ma prawa do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych. Jednym słowem – umowa o dzieło zwykle nie jest umową oskładkowaną. Nie odprowadza się od niej również składki zdrowotnej. Umowy o dzieło nie dotyczą także zmiany w przedmiocie minimalnego wynagrodzenia wprowadzone ustawą z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw.

Zakwalifikowanie niektórych umów jako umowy zlecenia lub umowy o dzieło niejednokrotnie nastręcza wiele wątpliwości. Dlatego też, gdy nie jesteśmy pewni, jaki jest charakter czynności wykonywanych przez naszego klienta/kontrahenta, warto w zajrzeć do bogatego orzecznictwa sądów cywilnych oraz sądów pracy i ubezpieczeń społecznych.

Ewa Rybarczyk, Daniel Rybarczyk